ข้าวหอมดอกมะลิเป็นสินค้าที่ขายดี ขึ้นอันดับหนึ่งของบริษัท ข้าวบัวทิพย์ มาร์เก็ตติ้ง จำกัด เรามารู้จักประวัติของ “ข้าวหอมดอกมะลิ”  ว่าเริ่มต้นมาอย่างไร เริ่มต้นเมื่อปี 2493 อดีตอธิบดีกรมการข้าวแบ่งปันประสบการณ์ว่า ข้าวหอมดอกมะลิ เคยถูกทิ้ง-ยกเลิกการทดลอง

ในห้วงเวลาที่ราคาข้าวตกต่ำ ราคาข้าวถูกแสนถูกจนน่าใจหาย ไม่เพียงชาวนาที่สละหยาดเหงื่อ แรงกายแรงใจลงไปในข้าวทุกรวง หากแต่ยังมีการทุ่มเทจากหน่วยงานต่าง ๆ ในการคัดเลือกและพัฒนาสายพันธุ์ จนกลายเป็นข้าวสายพันธุ์ หลากหลาย รวมถึง “ข้าวหอมมะลิ” ซึ่งมีประวัติความเป็นมายาวนาน ดังปรากฏในข้อเขียน ของ ดร.สละ ทศานนท์ อดีตอธิบดีกรมการข้าว กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ซึ่งได้บอกเล่าไว้ในบทความเรื่อง “ข้าวหอมดอกมะลิ สิ่งที่ข้าพเจ้าภูมิใจ” ปรากฏในหนังสือ “80 ปี ของชีวิต ดร.สละ ทศานนท์  เมื่อ 1 มิถุนายน 2539” เนื้อหาส่วนหนึ่ง มีดังนี้

ส่วนใหญ่ของชีวิตข้าพเจ้า ได้ทำงานเกี่ยวกับข้าว โดยได้มีส่วนสร้างการค้นคว้าและส่งเสริมการผลิตข้าวของประเทศ ในด้านพันธุ์และวิธีปลูก ดูแลป้องกันโรคและศัตรู ตลอดจนเขตต่างๆ เพื่อให้รายได้ต่อเนื้อที่สูงขึ้น

ข้าวหอมดอกมะลิ เป็นข้าวที่มีชื่อเสียง เรียกได้ว่าระดับโลก สังเกตได้จากความนิยมในตลาดต่างประเทศ โดยเฉพาะในสหรัฐอเมริกา พบว่าข้าวหอมดอกมะลิเป็นข้าวที่ชาวเอเชีย เช่น จีน ไทย เวียดนาม เขมร นิยมกินเป็นส่วนใหญ่ 

ตามร้านอาหารไทยและจีนในยุโรปก็นิยมข้าวหอมดอกมะลิ และแม้แต่ในประเทศจีนแผ่นดินใหญ่ ข้าวหอมดอกมะลิก็เป็นที่ต้องการมาก จนภายหลังเกิดมีการปลอมกัน

ข้าพเจ้าได้รู้จักกับข้าวหอมดอกมะลิเป็นครั้งแรก เมื่อประมาณ พ.ศ. 2493-2494 โดย คุณสุนทร สีหะเนิน ซึ่งขณะนั้นเป็นพนักงานข้าว อำเภอบางคล้า นำมาให้ข้าพเจ้ารับประทานประมาณครึ่งกระสอบ โดยเล่าให้ข้าพเจ้าฟังว่าเป็นข้าวคุณภาพดีที่ชาวนา ปลูกที่อำเภอบางคล้า จังหวัดฉะเชิงเทรา เกี่ยวแล้วแยกเก็บในฉางไว้ต่างหาก เพื่อสีส่งสำเพ็งในราคาพิเศษสูงกว่าข้าวสารทั่วไปเกือบเท่าตัว

เดิมเรียกข้าวชนิดนี้ว่า ขาวดอกมะลิ แต่มีกลิ่นหอมหลังจากเก็บเกี่ยวใหม่ จึงได้ชื่อใหม่ว่า “หอมมะลิ” (ถ้าพูดถึงเรื่องหอมแล้ว ข้าว “นางมล” หอมกว่ามาก)

การทดสอบของข้าวดอกมะลิได้ทำในสถานีโคกสำโรง เมื่อข้าพเจ้ากลับมาจากต่างประเทศ เมื่อ พ.ศ.2500 ข้าพเจ้าก็รีบขึ้นไปตรวจดูที่สถานีโคกสำโรง จังหวัดลพบุรี ขณะนั้น คุณโอภาส พลศิลป เป็นหัวหน้าสถานี ต่อมาคุณโอภาสได้ไปรับราชการเป็นนายอำเภอแล้วได้รับเลือกตั้งเป็น ส.ส. จังหวัดลพบุรี และได้เคยดำรงตำแหน่ง รมต. ช่วยว่าการมหาดไทย

ข้าพเจ้าถามถึงข้าวหอมมะลิ คุณโอภาสก็บอกข้าพเจ้าว่า หัวหน้ากองให้ทิ้งได้ และเลิกการทดลอง

ข้าพเจ้าตกใจรีบสั่งให้ดำเนินการทดสอบ โดยแบ่งพันธุ์ข้าว 153 สายออกเป็น 2 ชุด ชุดหนึ่งส่งไปทดลองที่สถานี พิมาย จังหวัดนครราชสีมา และอีกชุดหนึ่งไปที่สถานีสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่ จาก 153 สายพันธุ์ในการทดลองนาราษฎร์ด้วย

สายพันธุ์ที่ 105 ให้ผลดีมากในภาคอีสาน สายพันธุ์ 103 ให้ผลดีทางภาคเหนือ แต่เนื่องจากข้าวเจ้าไม่ค่อยเป็นที่นิยมกันในภาคเหนือ จึงมีผู้ปลูกน้อย ส่วนในภาคอีสาน สาย 105 มีผู้ปลูกกันมากในแถบจังหวัดสุรินทร์, ร้อยเอ็ด

ข้าพเจ้าได้รับคำแนะนำจาก DR.N.PATHARSARATHI ผู้เชี่ยวชาญข้าวของ FAO ซึ่งแนะนำให้ข้าพเจ้าไปแถลงการทำ REGINAL TRAI ของข้าวหอมมะลิ 105 ให้ภาคอีสานที่การประชุม PACIFIC SCIENCE CONGRESS ที่ HONNOLULU HAWAII ครั้งที่ 10 เมื่อเดือนสิงหาคม พ.ศ.2504 เชื่อว่าคงอยู่ในรายงานการประชุมนี้

ที่มา : “หนังสือ ทุ่งกุลา” อาณาจักรเกลือ 2,500 ปี จากยุคแรกเริ่มล้าหลัง ถึงยุคมั่งคั่งข้าวหอม (ศิลปวัฒนธรรม ฉบับพิเศษ พิมพ์ครั้งแรก มกราคม 2546 โดยสำนักพิมพ์มติชน https://www.matichon.co.th/education/news_342342

ลักษณะเด่น ข้าวหอมมะลิ 105   ของ มีกลิ่นหอม เมล็ดใส เรียวยาว เมื่อหุงหรือต้มแล้วจะหอม นุ่ม และรสชาติดี มีประโยชน์และคุณค่าทางโภชนาการ อุดมด้วยสารอาหาร วิตามิน และเเร่ธาตุที่จำเป็นต่อร่างกายมากมาย เช่น คาร์โบไฮเดรต โปรตีน วิตามิน ตลอดจนสรรพคุณทางโภชนบำบัด ซึ่ง เรามีจำหน่ายภายใต้ ยี่ห้อ บัวทิพย์